Tuinieren in de herfst

Tuinieren in de herfst: voorbereiding 

Als de bladeren verkleuren en de temperatuur daalt, is de herfst in aantocht. Niet alleen de bomen ondergaan een gedaanteverwisseling in de overgang naar het koude seizoen, ook alle andere tuinplanten passen zich aan. De herfst is een goed tijdstip om nieuwe planten te zetten. Steek bloembollen in de grond en graaf knoflook in, die je in de komende lente kan oogsten. Welke tuinklusjes staan er op het programma in de herfst en hoe verzorg je de herfsttuin het best? Dat hebben we samengevat in een maandoverzicht.

De herfst is ook een goed tijdstip om de algemene toestand van je tuin te bekijken. Welke planten blijven, welke mogen weg? Wat moet opnieuw uitgeplant worden? Beschouw de herfst als een voorbereiding op de komende lente: je tuin zal je dankbaar zijn.

Tuinieren in de herfst: de klusjes die nu gedaan moeten worden

• Zaden verzamelen
• Bloembollen in de grond steken
• Bladeren bijeenharken en verwijderen
• Gras zaaien (tot eind september)
• Het gazon voeden met herfstmeststof
• Struiken en heggen snoeien
• De bodem omspitten

Tuinieren in september: afscheid van de zomer

In september is de bodem nog warm en kale plekken in het gazon kan je goed herstellen door gras bij te zaaien. Gebruik voor een gelijkmatig resultaat indien mogelijk hetzelfde grasmengsel als voordien. Verwijder het onkruid van de te behandelen plekken. Maai de plekken zeer kort, maak de grond los met een tuinklauw en strooi gazonzaad. Je kan het gazonzaad ook mengen met aarde en dit mengsel rechtstreeks op de opengeharkte bodem strooien. Zo is het graszaad beschermd tegen hongerige vogels en heeft het tot het volgende voorjaar tijd om een aaneengesloten, groen gazon te vormen.

Eind augustus tot begin september is de perfecte tijd om zaden te oogsten in je tuin. Verzamel in september de eerste droge plantenzaden. Oogst het zaad niet te vroeg: alleen rijp zaad ontkiemt later makkelijk. Zodra de vruchtlichamen bruin kleuren, is het zover. Zorg er in ieder geval voor dat de zaden goed droog zijn voor je ze in zakjes steekt. Anders kunnen ze kapotgaan door verrotting en schimmel. Bewaar ze op een donkere, droge plaats. Zaad dat je zelf verzameld hebt is niet alleen goedkoper, de planten die eruit voortkomen kennen de bodem in je tuin en voelen zich er goed. Toekomstige generaties van de plant zullen er wellicht ook goed groeien. 

Nog een tuintip voor september: raap afgevallen fruit op. Als er veel fruit op het gazon blijft liggen, wordt het gras verdrukt en krijgt het onvoldoende licht. Het gras verzwakt en wordt in de winter gevoelig voor schimmelziekten. Bovendien trekt afgevallen fruit insecten aan zoals wespen, die zich tegoed doen aan de zoete vruchten. Anderzijds zijn egels en andere dieren je dankbaar voor een hapje fruit hier en daar. Maak je dus geen zorgen over die paar pruimen die zijn blijven liggen. In september kunnen de eerste bladeren al van de bomen vallen, maar de bomen hebben vaak nog tijd tot de eerste vorst. We hebben ook tips over hoe je tuinafval op de juiste manier kan verwerken.  

Tenslotte is september de beste tijd om nog eens met volle teugen van je tuin te genieten. Verheug je over late zomerbloeiers, de laatste bloei van rozen en zomerbloemen en de pracht van de eerste herfstbloeiers.

Een selectie van herfstbloeiers: 

• Bergaster
• Dropnetel
• Dahlia
• Vlinderstruik
• Herfstanemoon
• Vetkruid
• Schildpadbloem

Met het korten van de dagen en het koudere oktoberweer trekken sommige planten zich terug in de bodem. Onze tip voor tuinieren in oktober: dit is een goed moment om de borders in je tuin op te ruimen en winterklaar te maken. Verwijder dode en afgestorven plantendelen. Vaste planten waarvan de bladeren in de herfst verwelken, snij je weg tot op de grond, zodat ze volgend jaar goed kunnen uitlopen. Doordat struiken in de herfst hun bladeren verliezen, wordt hun structuur beter zichtbaar en kan je ze makkelijker snoeien. Bij veel bomen moet je echter wachten tot in de winter. Pitvruchtbomen zoals appel- en perenbomen snoei je pas vanaf november.

Oktober is wel een ideale maand om nieuwe planten te zetten. In de bodem die nog warm is van de nazomer hebben ze genoeg tijd om te groeien, voordat de eerste vriesnachten van oktober zich aankondigen. Plant nu vaste planten zoals aster, maar ook fruitbomen en rozen met blote wortel. Hetzelfde geldt voor knolbloemen zoals tulpen, narcissen en krokussen. Hanteer hierbij de volgende vuistregel: steek bloembollen drie keer zo diep in de grond als ze hoog zijn. Een bloembol van ongeveer 3 centimeter hoogte moet dus 9 centimeter diep in de grond zitten. Vooral tulpen hebben wat afstand nodig van hun buur om ziekten te voorkomen. Te dicht op elkaar geplante bloembollen kunnen bovendien elkaars voedingsstoffen afnemen. Bedek de bloembollen tot slot met verse aarde en, in het geval van een leembodem, met zand voor de drainage. Geef ze water.

Tip van de STIHL professional: voor een natuurlijke verdeling van de bloemen in een border bestaat er een eenvoudig trucje. Ga in het midden van de border staan. Neem de bloembollen, gooi ze omhoog en plant ze waar ze zijn neergevallen. Op die manier ziet de verdeling van de bloemen er natuurlijker uit.

Wist je ook dat knoflook makkelijk zelf te kweken is? Onze tuintip voor het aanplanten in oktober: steek knoflookteentjes een paar centimeter diep in de grond en plant ze op ongeveer 10 centimeter van elkaar uit. Vrieskou en winterweer kunnen knoflook niet deren en volgend jaar in de maand mei heb je verse knoflook om te oogsten.

Selectie van planten die je in de herfst kan planten:

• Struiken in een plantenbak
• Struiken met blote wortel
• Grassen
• Borderplanten
• Rotstuinplanten

Besteed in de herfst ook aandacht aan de bomen. Nu er geen bladeren meer op staan, kan je hun structuur beter zien en een eventuele snoei overwegen. Dat geldt vooral voor pitvruchtbomen. Maar maak je geen zorgen: je hebt nog tijd tot begin maart. Geef groenblijvende, winterharde planten die de winter in de tuin doorbrengen, regelmatig water. Doe dat op vorstvrije dagen. Als het vriest, verdampen de planten vocht via hun bladeren. Ze kunnen echter geen nieuw water uit de bodem opnemen. In het algemeen geldt: een tuin die in november goed winterklaar wordt gemaakt, zal in het komende voorjaar goed gedijen.

Samenvatting: tuinieren in de herfst

• De herfst is een tijd van verandering en voorbereiding voor de komende lente.
• Controleer vanaf september of er beschadigde plakken zijn in het gazon en zaai er gras bij.
• Oogst in september en oktober zaden en droog ze.
• De herfst is de ideale periode om winterharde bloembollen te planten, bijvoorbeeld tulpenbollen. Plant nu ook struiken en fruitbomen.
• Vanaf november doet de winter stilaan zijn intrede. Dit is het moment om de tuin winterklaar te maken.
• Laat zeker geen bladeren op het gazon liggen, maar composteer of verwijder ze.