Bouw je eigen wormenkist of wormenbak
Met een zelfgebouwde wormenkist composteer je keukenafval duurzaam en ruimtebesparend – en win je waardevolle meststoffen.
29.10.2024
Wat is een wormenkist?
Een zelfgebouwde wormenbak biedt de mogelijkheid om keukenafval milieuvriendelijk te composteren en is een echte verrijking voor de diervriendelijke tuin. Omdat een wormenkist ook geschikt is voor het balkon, de hal of de kelder, is hij ook geschikt voor mensen zonder eigen tuin.
De wormenkist wordt voor het vullen geopend.
De opbouw van onze zelf te bouwen wormenkist gebeurt volgens het driekamerprincipe. De bovenste kamer wordt gevuld met fijngesneden fruit- en groenteresten en de compostwormen. De wormen eten zich door de keukenresten heen en produceren compost. Deze compost valt door het konijnengaas dat de bovenste kamer van de middelste kamer scheidt.
De compost verzamelt zich in de middelste kamer. De middelste kamer heeft als bodem fijnmazig gaas, dus een licht, rasterachtig weefsel. Zo wordt de compost opgevangen, terwijl er vloeistof in de onderste kamer kan druppelen, waarin een kunststof schaal staat.
Instructies downloaden en meenemen
Hieronder kan je een handige PDF-handleiding voor de wormenkist downloaden – natuurlijk met de volledige lijst met materialen en gereedschappen.
Voorbereiding: bouw je eigen wormenkist
Als je zelf een wormenkist wil bouwen, heb je de juiste materialen, het juiste gereedschap en de juiste beschermingsmiddelen nodig. Wij leggen uit wat je nodig hebt.
Voor het bouwen van de wormenbak:
- 1 plantenschaal of onderzetter van kunststof, ca. 40 x 40 cm
- 9 houten planken, 440 x 145 x 18 mm: voor langere zijkanten + deksel
- 6 houten planken, 400 x 145 x 18 mm: voor smallere zijden
- 12 houten latten, 400 x 29 x 13 mm: bovenste + middelste binnenbak aan de langere zijden – horizontaal en verticaal – en onderste bak aan de langere zijden en op het deksel aan de onderkant
- 6 houten latten, 340 x 29 x 13 mm: alle drie de bakken aan de smallere zijde binnen
- 2 houten latten, 440 x 29 x 13 mm: op het deksel tussen de 3 planken
- 52 houtschroeven/spax, 4 x 35 mm: voor het vastschroeven van de planken en de loodrecht staande latten en voor de latten op het deksel
- 24 houtschroeven/spax, 4 x 45 mm: voor de bevestiging van de horizontale latten
- 16 houtschroeven/spax, 3,5 x 20 mm: voor de meubelwielen
- 4 meubelwielen, bodemplaat ca. 40 x 40 mm
- 1 stuk konijnen- of kippengaas, rol ca. 50 cm breed
- 1 stuk vliegenhor, wit, ca. 60 x 60 cm
- Nietjes, 6 mm
Voor het vullen van de wormenkist:
- keukenafval, klein gesneden
- krantenpapier/dun karton
- 1 liter bloemaarde
- Bovendien: 1 kolonie compostwormen, het best gemengd met Eisenia-soorten (500-1000 wormen per vierkante meter inplannen)
- Snoeizaag, bijv. STIHL GTA 26
- Potlood
- Geodriehoek/timmermanshoek
- Meetlint
- Accuschroevendraaier met bits
- Accuschuurmachine
- Schuurpapier voor accuschuurmachines, korrel 120
- Accuboormachine met houtboortjes van 2,5 mm en 4 mm en van 19 mm (forstnerboren)
- Nijptang
- Schaar
- Draadschaar
- Werkbank
- Tacker
- Watersproeier
- Houten bok als steun
- Fles (voor het afvullen van de wormthee)
Werken met krachtige machines is leuk en doet je boven jezelf uitstijgen. Maar je moet ook kunnen rekenen op effectieve en veilige veiligheidskleding.
Draag altijd je persoonlijke veiligheidsuitrusting wanneer je met een snoeizaag werkt. Denk hierbij aan een veiligheidsbril, handschoenen enzovoort. Raadpleeg de gebruiksaanwijzing van het product voor meer informatie. Vóór het eerste gebruik moet je goed weten hoe de machine werkt en ervoor zorgen dat deze vóór elk gebruik in perfecte staat is.
Op verzoek maakt je STIHL vakhandelaar je machines klaar voor de eerste klus en adviseert je ook over de soorten veiligheidskleding die je op je gemak kan passen. Denk eraan dat persoonlijke beschermingsuitrusting geen vervanging is voor een veilige werkmethode.
Wormenkist: instructies
Wil je zelf een praktische wormenkist bouwen en heb je al alle materialen en gereedschappen bij de hand? Dan heb je alleen nog de volgende instructies nodig om aan de slag te gaan.
Meet eerst de plantenschaal op, zodat er later voldoende ruimte is in je zelfgemaakte wormenbak. De schaal dient als opvangbak voor de compostvloeistof.
Meet nu alle houten onderdelen voor de wormenkist op met een meetlint en markeer ze. Zie bovenstaande materiaallijst voor de juiste lengtes.
Smeer de GTA 26 en laat hem even draaien, zodat de olie zich goed kan verdelen. Zaag nu de 15 planken en 20 houten latten op maat volgens de bovenstaande materiaallijst. Vergeet niet om je zaag daarna grondig te reinigen. Schuur nu alle randen van je houten onderdelen zorgvuldig glad. Hiervoor is een accuschuurmachine uitstekend geschikt.
Schroef nu alle drie de kamers voor de wormenbak – bestaande uit telkens twee van de lange en twee van de kortere houten planken – met de accuschroevendraaier achter elkaar samen.
Aan de onderkant van de onderste kamer worden de vier zijdelingse latten vlak vastgeschroefd.
Nu gaan we de vier meubelwielen aan de onderkant van de onderste kamer vastschroeven. Zo kunnen we de zelfgebouwde wormenkist later probleemloos naar een geschikte plaats rollen, afhankelijk van het seizoen en de temperatuur. Draai vervolgens de onderste kamer om en zet de plantenschaal erin.
In stap 7 (A) worden de eerste latten vastgeschroefd, waaraan in stap 7 (B) nog meer latten worden bevestigd.
Eerst schroef je aan de bredere zijden (44 centimeter) van de middelste en bovenste kamer aan de onderkant telkens twee van de latten van 40 centimeter verticaal vast. Je laat ze 5 tot 8 millimeter naar beneden uitsteken. Dit zorgt later voor een goede grip bij de in elkaar gezette kamers.
Op de latten die je in de vorige stap hebt vastgeschroefd, schroef je goed uitgelijnd nog twee latten van 40 cm vast, maar dit keer horizontaal.
Schroef aan de smallere zijden (40 cm) van de middelste en bovenste kamer telkens twee van de 34 cm latten op dezelfde hoogte als de vorige eveneens horizontaal vast.
Schuur de randen van de middelste en bovenste kamer glad zodat ze goed in de onderste kamer passen. Het vocht dat later door de compost ontstaat, zal de latten extra doen opzwellen.
Markeer op de bredere zijden (44 centimeter) van de middelste en bovenste kamer elk drie luchtgaten, ongeveer op de horizontale middellijn. Boor de gaten met de forstner-boor van 19 mm.
Knip het gaas voor de onderkant van de middelste kamer op maat en niet het aan de binnenkant vast. Knip een tweede rechthoekig stuk gaas op maat zodat je de luchtgaten aan de zijkant kan bedekken. Niet deze ook vast.
Vervolgens moet je het konijnengaas voor de bovenste kamer afmeten, met een draadschaar op maat knippen en in de bovenste kamer van bovenaf aan de latten vastnieten. Sluit ook de luchtgaten van de bovenste kamer af met een strook gaas, die je van binnenuit vastniet.
Leg de drie planken voor het deksel en de twee latten ertussen op de grond. Leg vervolgens de twee loodrecht daarop liggende latten op ongeveer twee centimeter afstand van de rand en schroef het deksel eraan vast. Zet vervolgens de wormenbak in elkaar en plaats hem op de daarvoor bestemde plek.
Doe papierresten in de bovenste kamer en bevochtig ze met een watersproeier. Doe nu je wormen samen met wat aarde voorzichtig in de bovenste kamer. Sluit je zelfgemaakte wormenkist af met het deksel. Laat de wormencompostbak nu drie tot vier dagen rustig staan.
Doe na de rusttijd klein gesneden keukenafval zoals rauw fruit en groenten in je wormenkist voordat je deze sluit en weer laat rusten.
Meer in detail: vullen van de bovenste kamer
In onze fotogalerij laten we je nog eens zien hoe je de bovenste kamer van de wormenkist kan vullen.
De bovenste kamer wordt gevuld met papier.
De papierresten worden vochtig gemaakt.
Er wordt aarde uitgestrooid.
De eerste wormen trekken in hun nieuwe behuizing.
Na het bouwen: gebruikstips
Als je zelf een wormenkist bouwt, oogst je de zogenaamde wormthee om te bemesten. We geven je tips over hoe het werkt.
Wormthee verdunnen
Na drie tot zes maanden is de wormencompost in de middelste kamer van je wormenkist klaar als je regelmatig voor voer zorgt. In de onderste kamer bevindt zich nu de wormthee, die in de verhouding 1:10 met water verdund een biologische vloeibare meststof oplevert.
Planten bemesten
Met wormthee kan je je planten water geven en je tuin bemesten met wormcompost. De wormencompost kan twee tot drie keer per jaar worden geoogst. Hij is ook goed te mengen met gewone aarde en te gebruiken bij het ompotten.
Handig voor je zelfgemaakte wormenkist
Wormenkist vullen: wat mag erin?
Als je een wormenkist zelf wil bouwen en met succes wil gebruiken, is het belangrijk dat je hem goed vult. De volgende tabel kan als richtlijn voor de voerlijst voor de wormenkist dienen.
 Geschikt voor de wormenkist |  Niet geschikt voor de wormenkist |
|---|---|
| Fruitresten, fijngesneden | Zuivelproducten |
| Groenteresten, fijngesneden | Citrusvruchten |
| Bladeren (bijv. theebladeren) | Vlees/botten |
| Eierschaaltjes, fijngestampt | Graanproducten (bijv. brood) |
| Krantenpapier | Ui |
| Karton | Glanzend papier |
De juiste wormen vinden
Voor een wormencompostbak zijn sommige wormensoorten bijzonder geschikt. Je kan je wormen kopen op internet, in een dierenwinkel of in een winkel voor vissersbenodigdheden. Let er beslist op dat je een leverancier kiest die correct verzendt bij de juiste temperaturen. Als je zelf een wormenkist maakt, zijn de volgende wormensoorten geschikt:
Eisenia andrei is een soort regenworm die nauw verwant is met de compostworm Eisenia fetida.
- Lichaamslengte: 6-12 centimeter
- Diameter: 3–6 millimeter
- Uiterlijk: meestal eenkleurig donkerrood of roodbruin
- Bijzonderheden: nauw verwant met Eisenia fetida
Eisenia fetida behoort tot de regenwormen die in Europa het meest voorkomen.
- Lichaamslengte: 6-12 centimeter
- Diameter: 3–6 millimeter
- Uiterlijk: opvallende strepen
- Bijzonderheden: kan dagelijks de helft van zijn lichaamsgewicht aan compost opnemen
Eisenia hortensis vermenigvuldigt zich relatief langzaam, maar is populair vanwege zijn robuustheid en sterkte.
- Lichaamslengte: 10-17 centimeter
- Diameter: tot 1 centimeter
- Uiterlijk: blauw-grijs, roze ringen en vaak met gele uiteinden
- Bijzonderheden: geeft de voorkeur aan grof, houtachtig materiaal
Wormenkist in de winter opslaan
Compostwormen voelen zich het prettigst tussen 15 en 25 graden Celsius – temperaturen die in de winter buiten nauwelijks te bereiken zijn. Daarom moet je je zelfgemaakte wormenkist op tijd in de hal, de serre, de keuken of in een verwarmde kelder plaatsen om je wormen te beschermen tegen de vorst. Maak je geen zorgen, met een goed onderhouden wormencompostbak hoef je ook binnenshuis geen nare geurtjes verwachten.
Overigens is niet alleen kou schadelijk voor de wormen, maar ook direct zonlicht. Zorg daarom altijd dat je wormen op een goed beschutte locatie staan.
Belangrijke vragen en antwoorden
Een hal of een verwarmde kelder zijn optimale locaties voor de wormenkist, omdat compostwormen zich prettig voelen bij 15 tot 25 graden Celsius. Op het balkon moet je je wormenkist in de zomer beschermen tegen direct zonlicht en in de winter naar binnen brengen.
Rauwe, fijngesneden en vochtige fruit- en groenteresten, bladeren, fijngestampte eierschalen en krantenpapier en karton mogen in de wormenkist.
Per vierkante meter is er zonder problemen plaats voor 500 tot 1000 compostwormen als je zelf een wormenkist bouwt. Naarmate de populatie groter wordt, kunnen sommige wormen ook verhuizen naar een composthoop.
Onbehandeld, inheems hout is het meest geschikt om zelf een wormenkist te maken. Zo vermijd je lange transportwegen bij het hout en belast je de wormen niet onnodig met chemicaliën. Lariks is bijvoorbeeld een geschikte houtsoort, omdat het beter bestand is tegen vocht dan zachter hout.
